Η Άννα Κομνηνή και η Αλεξιάδα της

Η Άννα Κομνηνή γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1083 στην Πορφύρα, το δωμάτιο στο ανάκτορο της Κωνσταντινούπολης όπου γεννιούνταν τα παιδιά των αυτοκρατόρων. Ήταν το πρωτότοκο παιδί του αυτοκράτορα Άγγελου Α΄ Κομνηνού και της αυτοκράτειρας Ειρήνης Δούκαινας.


      Έλαβε εξαιρετική παιδεία, ιδιαίτερα στην κλασική γραμματεία, μελετώντας τους αρχαίους συγγραφείς, ιστορικούς, φιλοσόφους. Έκανε σπουδές στα μαθηματικά, μουσική, αστρονομία, ιατρική. Για ένα διάστημα ήταν διάδοχος του πατέρα της στον αυτοκρατορικό θρόνο, μέχρι την γέννηση του Ιωάννη Κομνηνού. Το 1097, παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Βρυέννιο.

      Όταν το 1118 πέθανε ο πατέρας της, οργάνωσε συνωμοσία κατά του νόμιμου διάδοχου, του αδελφού της Ιωάννη, η οποία απέτυχε λόγω της άρνησης του συζύγου της να πάρει μέρος σε αυτή.

     Το 1137, μετά τον θάνατο του συζύγου της Νικηφόρου Βρυέννιου, αποσύρεται στην Αγία Μονή της Κεχαριτωμένης, στην Κωνσταντινούπολη, όπου και συνέγραψε μεταξύ του 1137 και του 1148 την «Αλεξιάδα». Θεωρείται η πρώτη γυναίκα ιστορικός.

      Στο έργο της αυτό φαίνεται ότι η συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά τους αρχαίους συγγραφείς και είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από τον Θουκυδίδη, τον Πολύβιο αλλά και τον ιστορικό Προκόπιο. Το έργο της είναι σημαντικό γιατί αποτελεί σημαντική πηγή για την Α' Σταυροφορία και είναι επίσης πολύτιμο για τις γεωγραφικές και τοπογραφικές πληροφορίες που περιέχει. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι η αρχαΐζουσα ελληνική, μιμούμενη τους αρχαίους συγγραφείς. 

      Πέθανε μετά το 1148, αλλά άγνωστο ακριβώς πότε, και ετάφη κοντά στον πατέρα της, στη Μονή Παμμακάριστου.

Απαντήστε στα σχόλια: 

• Ο τίτλος "Αλεξιάδα" ποιο έργο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας σου θυμίζει; Τι επιβεβαιώνει η διαπίστωσή σου;
• Διάβασε  το ακόλουθο απόσπασμα από τον Πρόλογο της Αλεξιάδας. Ποιο κείμενο από το σχολικό βιβλίο της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας σου θυμίζει; Τι συμπεράσματα βγάζεις;

Ὅταν γάρ τις τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος ἀναλαμβάνῃ, ἐπιλαθέσθαι χρὴ εὐνοίας καὶ μίσους καὶ πολλάκις κοσμεῖν τοὺς ἐχθροὺς τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο, πολλάκις δὲ ἐλέγχειν τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσι. Διόπερ οὔτε τῶν φίλων καθάπτεσθαι οὔτε τοὺς ἐχθροὺς ἐπαινεῖν ὀκνητέον.

Ἅννα Κομνηνή, Ἀλεξιάς, Πρόλογος 2.3

Μετάφραση

Όντως, όταν κανείς αναλαμβάνει το έργο του ιστοριογράφου, οφείλει να ξεχάσει την αγάπη και το μίσος: συχνά πρέπει να στολίζει τους εχθρούς του με τους μεγαλύτερους επαίνους, όταν τα γεγονότα το επιβάλλουν, κι επίσης να ελέγχει τους πιο αγαπητούς, όταν αυτό υποδεικνύουν οι λανθασμένες πράξεις τους. Γι’ αυτό ακριβώς δεν πρέπει να διστάζει ούτε τους φίλους να κατηγορεί ούτε και τους εχθρούς να εγκωμιάζει.

(μτφρ. Α. Σιδέρη)